انحصار وراثت برای جنین در مواقعی موضوعیت دارد که قبل از فوت متوفی نطفه یک جنین به عنوان وارث بسته شده باشد. وجود جنین یکی از موانع ارث در قانون مدنی به حساب می‌آید که باعث می‌شود تقسیم ارث به طور موقت متوقف شود. به عبارت بهتر در شرایطی که یک جنین در زمره وراث متوفی وجود دارد در صورت درخواست انحصار وراثت، شورای حل اختلاف تا زمان به دنیا آمدن جنین گواهی حصر وراثت صادر نمی‌کند. شورای حل اختلاف، روند رسیدگی به پرونده را متوقف می‌کند تا جنین متولد شود و تکلیف ورثه مشخص شود. در صورتی که جنین زنده متولد شود نام وی در گواهی حصر وراثت به عنوان ورثه درج می‌گردد. اما اگر جنین زنده متولد نشود از ترکه متوفی سهم نخواهد برد.
شرایط ارث بردن جنین
در قانون مدنی 2 شرط مهم برای ارث بردن حمل وجود دارد:
- جنین زنده متولد شود.
- نطفه جنین قبل از فوت متوفی منعقد شده باشد.
در توضیح شرط اول باید عرض کنیم که اگر جنین قبل از تولد بمیرد، از دریافت ارث ساقط می‌شود. اما چنانچه زنده متولد شود به عنوان یکی از ورثه از ماترک متوفی ارث می‌برد حتی اگر بلافاصله بعد از فوت بمیرد. در خصوص شرط دوم نیز نکته قابل توجه این است که طبیعتاً تنها افرادی می‌توانند جزو ورثه متوفی حساب شوند که در زمان فوت وی زنده باشند. به عبارت دیگر شخصی که زنده نیست و وجود ندارد نمی‌تواند به عنوان ورثه معرفی شود. بنابراین آگه انعقاد نطفه جنین بعد از فوت متوفی صورت گرفته باشد مسلماً مشمول دریافت ارث نخواهد شد.
سهم‌الارث جنین
سهم‌الارث جنین بر ارساس نسبتش با متوفی تعیین می‌گردد. ورثه متوفی به سه دسته کلی تقسیم می‌گردند که عبارت‌اند از:
- وراث طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و نوه
- وراث طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها
- وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها
تا زمانی که از هر طبقه حتی فقط یک نفر در قید حیات باشد به طبقات بعدی هیچ ارثی تعلق نخواهد گرفت. در خصوص ارث حمل نیز مهم است که جنین پس از تولد در کدام طبقه قرار خواهد گرفت. برای تعیین سهم‌الارث جنین نیز کافیست با چگونگی تقسیم ارث بیشتر آشنا شوید.
تقسیم ارث در صورت وجود جنین
تقسیم ارث در قانون مدنی به این صورت انجام می‌شود که ابتدا سهم‌الارث وراث سببی مشخص می‌شود. بنابراین اولویت با تعیین سهم همسر متوفی می‌باشد. متوفای مرد چنانچه فرزندی نداشته باشد سهم همسرش یک چهارم اموال می‌باشد. اما اگر مرد فرزند یا فرزندانی داشته باشد سهم زن یک هشتم خواهد شد. برای متوفای زن، سهم‌الارث شوهر در صورت نبود فرزند یک دوم، و در صورتی که زن فرزند داشته باشد یک چهارم می‌باشد. حال تصور کنید که در این شرایط یک جنین وجود داشته باشد. در این شرایط پس از زنده متولد شدن یا نشدن جنین می‌توان گفت که متوفی صاحب فرزند هست یا نیست. این مورد بر میزان سهم‌الارث سایر وراث اثرگذار است.
سپس نوبت به تقسیم ارث بین وراث نسبی می‌رسد. پدر و مادر متوفی اگر در قید حیات باشند هر یک به میزان یک ششم از ماترک سهم می‌برند. مابقی ماترک را فرزندان به ارث می‌برند. اگر تنها وارث متوفی جنین او باشد، کلیه اموال باقی مانده را به ارث می‌برد. اما اگر فرزندان دیگری هم وجود داشته باشند، ترکه به نسبت 2 به یک بین پسر و دختر تقسیم می‌شود.
حجب حرمانی
حجب در تقسیم ارث به دو نوع حرمانی و نقصانی تقسیم می‌شود. حجب حرمانی به مواردی گفته می‌شود که بر اثر وجود یک وارث، شخص دیگری از زمره وراث خارج شود و از دریافت ارث محروم گردد. به عنوان مثال بر اثر تولد یک جنین از طبقه اول، وراث طبقه دوم از دریافت ارث ساقط شوند. اما حجب نقصانی یعنی سهم‌الارث یک وارث به واسطه وجود وارث دیگر کاهش یابد. مثلاً پس از تولد یک جنین، برای متوفی یک فرزند به وجود بیاید و در نتیجه سهم‌الارث همسر متوفی کاهش یابد.
مدارک لازم برای انحصار وراثت جنین
در صورتی که جنین زنده متولد شود ابتدا باید برای وی شناسنامه دریافت شود. علاوه بر این همراه داشتن مدارک زیر الزامیست:
- گواهی فوت متوفی
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشت آن
- شناسنامه وراث
- وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)
مراحل انحصار وراثت جنین
پس از تولد جنین و صدور شناسنامه وی وراث باید سایر مدارک لازم را تهیه کنند. برای تهیه استشهادیه محضری، ورثه باید فرم مخصوص استشهادیه را در دفاتر اسناد رسمی تکمیل نمایند. توجه کنید که برای تکمیل فرم استشهادیه به امضای 3 نفر شاهد نیاز می‌باشد. پس از گواهی شدن فرم استشهادیه توسط دفتر اسناد رسمی، گام بعدی مراجعه به دفتر الکترونیک خدمات قضایی می‌باشد. با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی وراث می‌بایست دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت ارائه نمایند.
پس از ارائه دادخواست، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی نسبت به انتشار آگهی حصر وراثت نامحدود در روزنامه اقدام می‌کند. شورای حل اختلاف به منظور این که اطمینان حاصل کند شخص ذینفع دیگری جز متقاضیان وجود ندارد، یک آگهی در روزنامه منتشر می‌کند. یک ماه فرصت می‌دهد تا چنانچه شخصی ادعای ذینفع بودن دارد مراجعه کند. در غیر این صورت پس از گذشت یک ماه گواهی حصر وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف صادر می‌شود.
هزینه حصر وراثت جنین
هزینه حصر وراثت سال 99 مبلغ 200 هزار تومان است که باید در دفاتر الکترونیک خدمات قضایی پرداخت شود. انتشار آگهی در روزنامه به صورت رایگان انجام می‌شود و هزینه‌ای ندارد.
انواع گواهی حصر وراثت جنین
گواهی حصر ورثه به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می‌شود. چنانچه کل ارزش ماترک متوفی کمتر از 3 میلیون تومان باشد، اخذ گواهی حصر وراثت محدود کفایت می‌کند. اما اگر متوفی اموال منقول و غیر منقول از خود به ارث گذاشته باشد، حتماً باید گواهی حصر وراثت نامحدود اخذ شود. هزینه دریافت این 2 گواهی یکسان است. تفاوت تنها در مدت زمان لازم برای صدور آنهاست. برای گواهی نامحدود، دادگاه در روزنامه آگهی منتشر می‌کند تا چنانچه شخصی اعتراض دارد مراجعه نموده و خود را به عنوان ورثه معرفی کند. اما چنانچه تا 1 ماه از زمان انتشار آگهی کسی اعتراض نکند، گواهی صادر می‌گردد. در خصوص گواهی حصر وراثت محدود نیازی به انتشار آگهی در روزنامه نمی‌باشد.
FAQ
انحصار وراثت جنین چگونه انجام می‌شود؟
وجود جنین یکی از موانع ارث در قانون مدنی به حساب می‌آید که باعث می‌شود تقسیم ارث به طور موقت متوقف شود. به عبارت بهتر در شرایطی که یک جنین در زمره وراث متوفی وجود دارد در صورت درخواست انحصار وراثت، شورای حل اختلاف تا زمان به دنیا آمدن جنین گواهی حصر وراثت صادر نمی‌کند. شورای حل اختلاف، روند رسیدگی به پرونده را متوقف می‌کند تا جنین متولد شود و تکلیف ورثه مشخص شود. در صورتی که جنین زنده متولد شود نام وی در گواهی حصر وراثت به عنوان ورثه درج می‌گردد. اما اگر جنین زنده متولد نشود از ترکه متوفی سهم نخواهد برد.
مدارک لازم برای انحصار وراثت جنین کدامند؟
در صورتی که جنین زنده متولد شود ابتدا باید برای وی شناسنامه دریافت شود. علاوه بر این همراه داشتن مدارک زیر الزامیست:
- گواهی فوت متوفی
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشت آن
- شناسنامه وراث
- وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)
مراحل حصر وراثت جنین چگونه است؟
پس از تولد جنین و صدور شناسنامه وی وراث باید سایر مدارک لازم را تهیه کنند. برای تهیه استشهادیه محضری، ورثه باید فرم مخصوص استشهادیه را در دفاتر اسناد رسمی تکمیل نمایند. توجه کنید که برای تکمیل فرم استشهادیه به امضای 3 نفر شاهد نیاز می‌باشد. پس از گواهی شدن فرم استشهادیه توسط دفتر اسناد رسمی، گام بعدی مراجعه به دفتر الکترونیک خدمات قضایی می‌باشد. با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی وراث می‌بایست دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت ارائه نمایند.
پس از ارائه دادخواست، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی نسبت به انتشار آگهی حصر وراثت نامحدود در روزنامه اقدام می‌کند. شورای حل اختلاف به منظور این که اطمینان حاصل کند شخص ذینفع دیگری جز متقاضیان وجود ندارد، یک آگهی در روزنامه منتشر می‌کند. یک ماه فرصت می‌دهد تا چنانچه شخصی ادعای ذینفع بودن دارد مراجعه کند. در غیر این صورت پس از گذشت یک ماه گواهی حصر وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف صادر می‌شود.
هزینه انحصار وراثت جنین در سال 99 چقدر است؟
هزینه حصر وراثت سال 99 مبلغ 200 هزار تومان است که باید در دفاتر الکترونیک خدمات قضایی پرداخت شود. انتشار آگهی در روزنامه به صورت رایگان انجام می‌شود و هزینه‌ای ندارد.
انواع گواهی حصر وراثت جنین کدامند؟
گواهی حصر ورثه به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می‌شود. چنانچه کل ارزش ماترک متوفی کمتر از 3 میلیون تومان باشد، اخذ گواهی حصر وراثت محدود کفایت می‌کند. اما اگر متوفی اموال منقول و غیر منقول از خود به ارث گذاشته باشد، حتماً باید گواهی حصر وراثت نامحدود اخذ شود. هزینه دریافت این 2 گواهی یکسان است. تفاوت تنها در مدت زمان لازم برای صدور آنهاست. برای گواهی نامحدود، دادگاه در روزنامه آگهی منتشر می‌کند تا چنانچه شخصی اعتراض دارد مراجعه نموده و خود را به عنوان ورثه معرفی کند. اما چنانچه تا 1 ماه از زمان انتشار آگهی کسی اعتراض نکند، گواهی صادر می‌گردد. در خصوص گواهی حصر وراثت محدود نیازی به انتشار آگهی در روزنامه نمی‌باشد.
شرایط ارث بردن جنین چیست؟
در قانون مدنی 2 شرط مهم برای ارث بردن حمل وجود دارد:
- جنین زنده متولد شود.
- نطفه جنین قبل از فوت متوفی منعقد شده باشد.
در توضیح شرط اول باید عرض کنیم که اگر جنین قبل از تولد بمیرد، از دریافت ارث ساقط می‌شود. اما چنانچه زنده متولد شود به عنوان یکی از ورثه از ماترک متوفی ارث می‌برد حتی اگر بلافاصله بعد از فوت بمیرد. در خصوص شرط دوم نیز نکته قابل توجه این است که طبیعتاً تنها افرادی می‌توانند جزو ورثه متوفی حساب شوند که در زمان فوت وی زنده باشند. به عبارت دیگر شخصی که زنده نیست و وجود ندارد نمی‌تواند به عنوان ورثه معرفی شود. بنابراین آگه انعقاد نطفه جنین بعد از فوت متوفی صورت گرفته باشد مسلماً مشمول دریافت ارث نخواهد شد.
میزان سهم‌الارث جنین چقدر است؟
سهم‌الارث جنین بر ارساس نسبتش با متوفی تعیین می‌گردد. ورثه متوفی به سه دسته کلی تقسیم می‌گردند که عبارت‌اند از:
- وراث طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و نوه
- وراث طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها
- وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها
تا زمانی که از هر طبقه حتی فقط یک نفر در قید حیات باشد به طبقات بعدی هیچ ارثی تعلق نخواهد گرفت. در خصوص ارث حمل نیز مهم است که جنین پس از تولد در کدام طبقه قرار خواهد گرفت. برای تعیین سهم‌الارث جنین نیز کافیست با چگونگی تقسیم ارث بیشتر آشنا شوید.
تقسیم ارث در صورت وجود جنین چگونه انجام می‌شود؟
تقسیم ارث در قانون مدنی به این صورت انجام می‌شود که ابتدا سهم‌الارث وراث سببی مشخص می‌شود. بنابراین اولویت با تعیین سهم همسر متوفی می‌باشد. متوفای مرد چنانچه فرزندی نداشته باشد سهم همسرش یک چهارم اموال می‌باشد. اما اگر مرد فرزند یا فرزندانی داشته باشد سهم زن یک هشتم خواهد شد. برای متوفای زن، سهم‌الارث شوهر در صورت نبود فرزند یک دوم، و در صورتی که زن فرزند داشته باشد یک چهارم می‌باشد. حال تصور کنید که در این شرایط یک جنین وجود داشته باشد. در این شرایط پس از زنده متولد شدن یا نشدن جنین می‌توان گفت که متوفی صاحب فرزند هست یا نیست. این مورد بر میزان سهم‌الارث سایر وراث اثرگذار است.
سپس نوبت به تقسیم ارث بین وراث نسبی می‌رسد. پدر و مادر متوفی اگر در قید حیات باشند هر یک به میزان یک ششم از ماترک سهم می‌برند. مابقی ماترک را فرزندان به ارث می‌برند. اگر تنها وارث متوفی جنین او باشد، کلیه اموال باقی مانده را به ارث می‌برد. اما اگر فرزندان دیگری هم وجود داشته باشند، ترکه به نسبت 2 به یک بین پسر و دختر تقسیم می‌شود.
حجب حرمانی چیست؟
حجب در تقسیم ارث به دو نوع حرمانی و نقصانی تقسیم می‌شود. حجب حرمانی به مواردی گفته می‌شود که بر اثر وجود یک وارث، شخص دیگری از زمره وراث خارج شود و از دریافت ارث محروم گردد. به عنوان مثال بر اثر تولد یک جنین از طبقه اول، وراث طبقه دوم از دریافت ارث ساقط شوند. اما حجب نقصانی یعنی سهم‌الارث یک وارث به واسطه وجود وارث دیگر کاهش یابد. مثلاً پس از تولد یک جنین، برای متوفی یک فرزند به وجود بیاید و در نتیجه سهم‌الارث همسر متوفی کاهش یابد.
2 Comments
سلام 27 سال پیش پدر فوت شدن و انحصار وراثت انجام دادیم و حالا 2 سال هست که مادر فوت کرده و برای همون پروسه اقدام کردیم که مشکلی پیش آمد که مادر و پدر 50 سال پیش نوزادی داشتن که بر اثر اسهال فرا گیر در بیمارستان فوت میشه و جنازه نوزاد رو بخاطر بیماری واگیر دار تحویل نمیدن و بیمارستان خودش دفن میکنه ،شناسنامه که نداشته هیچ در شناسنامه والدینم هم ثبت نشده ولی بعد استعلام هم اسم در آمد هم کد ملی ،ثبت احوال گفتیم چطور ثابت کنیم زنده نیست اگر بود تحصیلات ، حساب بانکی و … داشت یا حداقل کارت ملی و شناسنامه که نیاز داشت باید می گرفت ولی متاسفانه توجه نکردن و نامه زدن به پلیس امنیت ، لطفا راهنمایی بفرمائید ممنون
درود و روز بخیر
این موضوع مربوط میشه به ضعف ساز و کار اداری و قانونی در سازمان ثبت احوال.
یک حوزه جدا از ارث و مالیات بر ارث هست.
فقط باید ثبت احوال مشکل رو حل کنه.?