بعد از فوت مادر اولین اقدام فرزندان باید اخذ گواهی انحصار وراثت مادر باشد. برای مراجعه به کلیه ادارات و انجام مراحل اداری اولین چیزی که از وراث خواسته می‌شود گواهی حصر وراثت است. در این گواهی ورثه متوفی توسط شورای حل اختلاف مشخص می‌شوند. همچنین میزان سهم‌الارث هر یک از ورثه نیز در گواهی تعیین می‌گردد.
در صورت فوت مادر، فرزندان وی می‌توانند درخواست صدور 2 نوع گواهی حصر وراثت داشته باشند. انواع گواهی حصر وراثت، گواهی محدود و نامحدود می‌باشد. چنانچه ماترک مادر کمتر از 30 میلیون ریال ارزش داشته باشد، اخذ گواهی محدود برای فرزندان کفایت می‌کند. اما برای ماترک با ارزش بیش از 30 میلیون ریال وراث به گواهی نامحدود نیاز دارند. هزینه صدور هر 2 گواهی یکسان است. اما زمان صدور گواهی نامحدود به دلیل مراحل بیشتری که باید طی شود، طولانی‌تر است.
گواهی محدود معمولاً در مواقعی کاربرد دارد که ماترک مادر ارزش مادی زیادی ندارد. در این گونه موارد ممکن است متوفی در وصیت‌نامه خود در خصوص مسائل معنوی، انجام دیون یا کارهایی را به یکی از فرزندان محول کرده باشد. به عبارت بهتر برای تقسیم ترکه مادر، گواهی محدود زیاد کاربردی نمی‌باشد. چون با توجه به قیمت‌های امروز کمتر موردی یافت می‌شود که ارزش ماترک مادر کمتر از 30 میلیون ریال باشد.
همانطور که گفتیم برای تقسیم ماترک مادر با ارزش بیش از 30 میلیون ریال، فرزندان به گواهی نامحدود نیاز دارند. یکی از مراحل دریافت گواهی حصر وراثت نامحدود مادر انتشار آگهی در روزنامه است. هزینه انتشار آگهی در روزنامه در سال 1399 رایگان می‌باشد. اما به دلیل وجود این مرحله اداری، صدور گواهی نامحدود از گواهی محدود بیشتر طول می‌کشد.
هزینه انحصار وراثت در صورت فوت مادر در سال 1399 حدوداً 200 هزار تومان است. فرزندان می‌بایست این مبلغ را در یکی از دفاتر الکترونیک خدمات قضایی پرداخت نمایند. همانطور که گفتیم هزینه اخذ گواهی محدود و نامحدود یکسان است و بابت هزینه تفاوتی وجود ندارد.
فرزندان ابتدا باید مدارک مذکور را تهیه نموده و بعد به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نمایند. پس از ارائه دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت برای مادر، شورای حل اختلاف یک ماه پس از انتشار آگهی در روزنامه، گواهی را صادر می‌کند. توجه داشته باشید که شورای حل اختلاف صلاحیت دار برای صدور گواهی، شورایی است که آخرین محل سکونت مادر در محدوده آن واقع شده است.
پس از انحصار وراثت سهم مادر نوبت به تقسیم ارث می‌رسد. سهم ارث بعد از فوت مادر برای هر یک از فرزندان در گواهی حصر وراثت تعیین شده است. حال نحوه تقسیم ارث و تعیین سهم‌الارث هر یک از وراث را توضیح می‌دهیم. بعد از فوت مادر، ابتدا سهم‌الارث وراث سببی مشخص می‌شود.
وراث سببی افرادی هستند که به واسطه ازدواج از متوفی ارث می‌برند. به این ترتیب یک چهارم ماترک به همسر متوفی (پدر فرزندان) به ارث می‌رسد؛ البته این در صورتی است که پدر در قید حیات باشد. توجه داشته باشید که ممکن است پس از فوت پدر، مادر فرزندان با شخص دیگری ازدواج کرده باشد. در هر صورت اگر متوفی همسر داشته باشد، یک چهارم اموال به همسر متوفی تعلق می‌گیرد.
پس از آن نوبت به تقسیم ارث وراث نسبی می‌رسد. وراث نسبی افرادی هستند که به واسطه نسبت خونی از متوفی ارث می‌برند. اگر پدر یا مادر متوفی در قید حیات باشند، هر یک به میزان یک ششم از ماترک ارث می‌برند. سپس مابقی اموال بین فرزندان تقسیم می‌شود. نسبت تقسیم ارث بین فرزندان پسر و دختر به نسبت 2 به یک می‌باشد.
در جامعه ما طبق عرف مرسوم است که طلای مادر بین دختران وی تقسیم شود. اگر پسران در این خصوص اعتراضی نداشته باشند مشکلی وجود ندارد و می‌توان طلای مادر را طبق عرف بین دختران تقسیم کرد. اما اگر یکی از پسران این موضوع را نپذیرد مطابق قانون، طلا نیز باید مانند سایر اموال بین پسر و دختر به نسبت 2 به یک تقسیم شود.
البته ممکن است که مادر در وصیت‌نامه خود وصیت کرده باشد که طلا به دختران برسد. در این شرایط وصیت متوفی تا یک سوم ارزش طلاها نافذ است. به عبارتی مازاد یک سوم باز هم مطابق قانون بین پسر و دختر به نسبت 2 به یک تقسیم می‌شود. اجازه دهید راحت بگوییم. متوفی تنها در خصوص یک سوم اموال خود اجازه وصیت کردن دارد. وصیت مازاد یک سوم نافذ نیست و مطابق قانون ترتیب اثر داده نمی‌شود.
اخیراً شایعاتی مطرح شد که در قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان، سهم دختر و پسر مساوی شده است. این شایعات باعث ایجاد اختلافاتی در میان وراث شد. اما واقعاً آیا سهم‌الارث پسر و دختر مساوی شده است؟
خیر. سهم‌الارث پسر برابر سهم‌الارث دختر می‌باشد. تقسیم ارث در قانون مدنی بر پایه قوانین اسلامی می‌باشد و وراث نباید به شایعاتی که در فضای مجازی منتشر می‌شود اعتماد کنند.
در نهایت فرزندان باید برای دریافت ماترک مادر، مالیات بر ارث پرداخت کنند. مادامی که مالیات اموال بجای مانده از مادر پرداخت نشود، امکان فروش یا انتقال آن برای فرزندان وجود ندارد. پس از پرداخت مالیات، اداره امور مالیاتی یک برگه تحت عنوان مفاصاحساب مالیات بر ارث به فرزندان تحویل می‌دهد. پس از آن فرزندان متوفی می‌توانند اموال را به نام خود کنند و به فروش برسانند.
مبحث مالیات بر ارث بسیار گسترده است و جزئیات زیادی دارد که در بخش مقالات مالیات بر ارث سایت امداد تکس به طور مفصل توضیح داده شده است. با مطالعه این مقالات از پرداخت مالیات اضافه پرهیز نموده و از بروز خسارات جبران ناپذیر پیشگیری کنید. همچنین می‌توانید با کارشناسان مالیاتی ما تماس بگیرید و مشاوره تلفنی رایگان داشته باشید.
هزینه انحصار وراثت در صورت فوت مادر در سال 1399 حدوداً 200 هزار تومان است. فرزندان می‌بایست این مبلغ را در یکی از دفاتر الکترونیک خدمات قضایی پرداخت نمایند. همانطور که گفتیم هزینه اخذ گواهی محدود و نامحدود یکسان است و بابت هزینه تفاوتی وجود ندارد.
گواهی فوت متوفی
استشهادیه محضری
شناسنامه متوفی
عقدنامه یا رونوشت آن
شناسنامه وراث
وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)
فرزندان ابتدا باید مدارک مذکور را تهیه نموده و بعد به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نمایند. پس از ارائه دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت برای مادر، شورای حل اختلاف یک ماه پس از انتشار آگهی در روزنامه، گواهی را صادر می‌کند. توجه داشته باشید که شورای حل اختلاف صلاحیت دار برای صدور گواهی، شورایی است که آخرین محل سکونت مادر در محدوده آن واقع شده است.
پس از انحصار وراثت سهم مادر نوبت به تقسیم ارث می‌رسد. سهم ارث بعد از فوت مادر برای هر یک از فرزندان در گواهی حصر وراثت تعیین شده است. حال نحوه تقسیم ارث و تعیین سهم‌الارث هر یک از وراث را توضیح می‌دهیم. بعد از فوت مادر، ابتدا سهم‌الارث وراث سببی مشخص می‌شود. وراث سببی افرادی هستند که به واسطه ازدواج از متوفی ارث می‌برند. به این ترتیب یک چهارم ماترک به همسر متوفی (پدر فرزندان) به ارث می‌رسد البته این در صورتی است که پدر در قید حیات باشد. توجه داشته باشید که ممکن است پس از فوت پدر، مادر فرزندان با شخص دیگری ازدواج کرده باشد. در هر صورت اگر متوفی همسر داشته باشد، یک چهارم اموال به همسر متوفی تعلق می‌گیرد.پس از آن نوبت به تقسیم ارث وراث نسبی می‌رسد. وراث نسبی افرادی هستند که به واسطه نسبت خونی از متوفی ارث می‌برند. اگر پدر یا مادر متوفی در قید حیات باشند، هر یک به میزان یک ششم از ماترک ارث می‌برند. سپس مابقی اموال بین فرزندان تقسیم می‌شود. نسبت تقسیم ارث بین فرزندان پسر و دختر به نسبت 2 به یک می‌باشد.
در جامعه ما طبق عرف مرسوم است که طلای مادر بین دختران وی تقسیم شود. اگر پسران در این خصوص اعتراضی نداشته باشند مشکلی وجود ندارد و می‌توان طلای مادر را طبق عرف بین دختران تقسیم کرد. اما اگر یکی از پسران این موضوع را نپذیرد مطابق قانون، طلا نیز باید مانند سایر اموال بین پسر و دختر به نسبت 2 به یک تقسیم شود. البته ممکن است که مادر در وصیت‌نامه خود وصیت کرده باشد که طلا به دختران برسد. در این شرایط وصیت متوفی تا یک سوم ارزش طلاها نافذ است. به عبارتی مازاد یک سوم باز هم مطابق قانون بین پسر و دختر به نسبت 2 به یک تقسیم می‌شود. اجازه دهید راحت بگوییم. متوفی تنها در خصوص یک سوم اموال خود اجازه وصیت کردن دارد. وصیت مازاد یک سوم نافذ نیست و مطابق قانون ترتیب اثر داده نمی‌شود.
خیر. سهم‌الارث پسر برابر سهم‌الارث دختر می‌باشد. تقسیم ارث در قانون مدنی بر پایه قوانین اسلامی می‌باشد و وراث نباید به شایعاتی که در فضای مجازی منتشر می‌شود اعتماد کنند.
گواهی محدود معمولاً در مواقعی کاربرد دارد که ماترک مادر ارزش مادی زیادی ندارد. در این گونه موارد ممکن است متوفی در وصیت‌نامه خود در خصوص مسائل معنوی، انجام دیون یا کارهایی را به یکی از فرزندان محول کرده باشد. به عبارت بهتر برای تقسیم ترکه مادر، گواهی محدود زیاد کاربردی نمی‌باشد. چون با توجه به قیمت‌های امروز کمتر موردی یافت می‌شود که ارزش ماترک مادر کمتر از 30 میلیون ریال باشد.
برای تقسیم ماترک مادر با ارزش بیش از 30 میلیون ریال، فرزندان به گواهی نامحدود نیاز دارند. یکی از مراحل دریافت گواهی حصر وراثت نامحدود مادر انتشار آگهی در روزنامه است. هزینه انتشار آگهی در روزنامه در سال 1399 رایگان می‌باشد. اما به دلیل وجود این مرحله اداری، صدور گواهی نامحدود از گواهی محدود بیشتر طول می‌کشد.
در نهایت فرزندان باید برای دریافت ماترک مادر، مالیات بر ارث پرداخت کنند. مادامی که مالیات اموال بجای مانده از مادر پرداخت نشود، امکان فروش یا انتقال آن برای فرزندان وجود ندارد. پس از پرداخت مالیات، اداره امور مالیاتی یک برگه تحت عنوان مفاصاحساب مالیات بر ارث به فرزندان تحویل می‌دهد. پس از آن فرزندان متوفی می‌توانند اموال را به نام خود کنند و به فروش برسانند.
