ماده 59 قانون مالیات بر ارث موضوعی هست که در این نوشتار قصد دارم برای شما عزیزان توضیح دهم. اگر شما متن صریح این ماده را مطالعه کنید احتمالا متوجه منظور آن نخواهید شد. اما من قصد دارم به زبان ساده و به دور از اصطلاحات قانونی منظور این ماده را برایتان بیان کنم. ماده 59 در واقع ملاک ارزش گذاری املاک در محاسبه مالیات بر ارث را مشخص می کند. به عنوان مثال همانطور که می دانید مثلا نرخ مالیات بر ارث املاک مسکونی 7.5% ارزش ملک می باشد. بر این اساس هرچه ارزش ملک بیشتر براورد شود، مسلما میزان مالیات آن نیز بیشتر خواهد شد. اما ارزش ملک دقیقا بر چه مبنایی مشخص می شود؟ ماده 59 به این پرسش پاسخ می دهد.
ماده 59 قانون مالیات بر ارث می گوید که معیار ارزش گذاری املاک، ارزش معاملاتی ملک است. اما ارزش معاملاتی چیست؟ ارزش معاملاتی دفترچه ای است که در آن برای املاک هر یک از مناطق مختلف تهران یک قیمت در نظر گرفته شده است. هر شهرستان یک دفترچه ارزش معاملاتی مخصوص به خود را دارد. این دفترچه هر سال توسط کمیسیون تقویم املاک تدوین می شود. بنابراین شما در هر منطقه، محله، و خیابانی که سکونت داشته باشید برای ملکی که در آن موقعیت قرار گرفته یک قیمت مشخص در دفترچه ارزش معاملاتی در نظر گرفته شده است. در ماده 59 هم دقیقا همین نکته بیان می شود که معیار ارزش گذاری املاک، قیمت مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی می باشد. البته این نحوه ارزش گذاری فقط برای املاک مسکونی، زمین، باغ و … به کار می رود. مغازه و سایر املاک تجاری و اداری این گونه ارزش گذاری نمی شوند. ارزش گذاری مغازه و املاک اداری بر اساس ارزش واقعی ملک در تاریخ روز، و توسط کارشناس اداره مالیاتی انجام می شود.
حال ممکن است این سوال در ذهن شما وجود داشته باشد که ارزش معاملاتی املاک چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟ در مقاله جداگانه ای به طور مفصل این موضوع را توضیح داده ام که می توانید در قسمت مقالات مالیات بر ارث، آن را مطالعه کنید.
حالا که به طور کامل با مفهوم و پیام ماده 59 آشنا شدید میخواهم کمی بیشتر در مورد این ماده از قانون توضیح بدهم. در بین وراث رایج هست که از ما در مورد “ماده 59 قانون مالیات بر ارث” سوال می کنند و دقیقا از همین عبارت استفاده می کنند. در صورتی که شاید بد نباشد بدانید که این ماده اصلا در زیرمجموعه فصل مالیات بر ارث قرار نمی گیرد. ماده 59 زیرمجموعه فصل مالیات بر درآمد قانون مالیات های مستقیم است و در مورد نرخ مالیات نقل و انتقال صحبت می کند. پس این اصطلاح چگونه بین ورثه رایج شده است؟ علتش این است که در قوانین مالیاتی به طور مکرر دیده می شود که در متن یک ماده قانونی به ماده دیگری ارجاع داده می شود. اینجا هم این اتفاق رخ داده است و بند پنجم ماده 17 قانون مالیات بر ارث به ماده 59 ارجاع داده شده است. در بند پنجم ماده 17 برای تعیین نرخ مالیات بر ارث املاک مسکونی بجای اینکه نرخ مالیات به صورت شفاف بیان شود، گفته شده که یک و نیم برابر نرخ های مذکور در ماده 59. به همین دلیل ماده 59 قانون مالیات های مستقیم با وجود این که زیرمجموعه مالیات بر درآمد قرار دارد اما به مالیات بر ارث معروف شده است. در پایان میخواهم متن صریح ماده 59 را هم عینا برای شما قرار دهم تا خودتان هم یک بار آن را مطالعه کنید و قطعا تایید می کنید که بدون مطالعه توضیحات بالا اصلا متوجه نمی شدید که این ماده چه ارتباطی با مالیات بر ارث دارد.
“نقل و انتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد (5%) و همچنین انتقال حق واگذاری محل به ماخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد (2%) در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات می باشد.”
تبصره1: چنانچه برای مورد معامله ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد، ارزش معاملاتی نزدیک ترین محل مشابه، مبنای محاسبه مالیات خواهد بود.
تبصره2: حق واگذاری محل از نظر این قانون عبارت است از حق کسب یا پیشه یا حق تصرف محل یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری محل.
ماده 59 در واقع ملاک ارزش گذاری املاک در محاسبه مالیات بر ارث را مشخص می کند. به عنوان مثال همانطور که می دانید مثلا نرخ مالیات بر ارث املاک مسکونی 7.5% ارزش ملک می باشد. بر این اساس هرچه ارزش ملک بیشتر براورد شود، مسلما میزان مالیات آن نیز بیشتر خواهد شد. اما ارزش ملک دقیقا بر چه مبنایی تعیین می شود؟ ماده 59 به این پرسش پاسخ می دهد.
ماده 59 قانون مالیات بر ارث می گوید که معیار ارزش گذاری املاک، ارزش معاملاتی ملک است. اما ارزش معاملاتی چیست؟ ارزش معاملاتی دفترچه ای است که در آن برای املاک هر یک از مناطق مختلف تهران یک قیمت در نظر گرفته شده است. هر شهرستان یک دفترچه ارزش معاملاتی مخصوص به خود را دارد. این دفترچه هر سال توسط کمیسیون تقویم املاک تدوین می شود. بنابراین شما در هر منطقه، محله، و خیابانی که سکونت داشته باشید برای ملکی که در آن موقعیت قرار گرفته یک قیمت مشخص در دفترچه ارزش معاملاتی در نظر گرفته شده است. در ماده 59 هم دقیقا همین نکته بیان می شود که معیار ارزش گذاری املاک، قیمت مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی می باشد.
متن صریح ماده 59 قانون به شرح زیر است:
“نقل و انتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد (5%) و همچنین انتقال حق واگذاری محل به ماخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد (2%) در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات می باشد.”
