مطابق ماده 17 قانون مالیات‌های مستقیم به ماترک متوفی اعم از موارد زیر مالیات تعلق می‌گیرد:
مالیات بر ارث انحصار وراثت چقدر است ؟
مالیات بر ارث مغازه(دکان ، حجره، فروشگاه، سوپر، دکه)
مالیات بر ارث بر عهده کیست؟ این سوالی است که مکرراً از ما پرسیده می‌شود. پرداخت مالیات بر عهده وراث می‌باشد. اما چنانچه شخصی غیر از وراث به واسطه وصیت متوفی ذینفع باشد، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد شد.
طبق ماده 25 قانون مالیات‌های مستقیم، وراث طبقه اول و دوم نسبت به ماترک شهدای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات معاف هستند.
فرمول مالیات بر ارث با توجه به سال فوت متوفی، نزدیک یا دور بودن نسبت وراث با متوفی، و نوع و ارزش ماترک تعیین می‌شود. تغغیر قانون در سال 95 وراث را به دو گروه مشمولین قانون جدید و مشمولین قانون قدیم تقسیم می‌کند. اگر تاریخ فوت بعد از سال 95 باشد، ورثه مشمول قانون جدید و اگر قبل از سال 95 باشد مشمول قانون قدیم هستند. جدول زیر مشخص می‌کند که وراث چه مقدار مالیات بر ارث باید پرداخت کنند:
| مشمولین قانون جدید | وراث طبقه اول | وراث طبقه دوم | وراث طبقه سوم |
| سپرده‌های بانکی | 3% | 6% | 12% |
| سپرده مؤسسات مالی و اعتباری | 10% | 20% | 40% |
| ملک مسکونی | 7.5% | 15% | 30% |
| مغازه و املاک تجاری | 3% | 6% | 12% |
| اجناس موجود در مغازه | 10% | 20% | 40% |
| املاک اداری | 3% | 6% | 12% |
| خودرو | 2% | 4% | 8% |
| سهام بورسی | 0.75% | 1.5% | 3% |
| سهام غیر بورسی | 6% | 12% | 24% |
| باغ، ملک زراعی، اراضی بایر و … | 7.5% | 15% | 30% |
| اوراق مشارکت | 3% | 6% | 12% |
| حق امتیاز | 10% | 20% | 40% |
| صندوق امانات | 10% | 20% | 40% |
| سایر اموال و دارایی‌ها | 10% | 20% | 40% |
اما برای مشمولین قانون قدیم نرخ مالیات صرفاً بر اساس ارزش ماترک تعیین می‌شود:
| ارزش ماترک (برای مشمولین قانون قدیم) | طبقه اول | طبقه دوم | طبقه سوم |
| تا 5 میلیون تومان | 5% | 15% | 35% |
| تا 20 میلیون تومان نسبت به مازاد 5 میلیون تومان | 15% | 25% | 45% |
| تا 50 میلیون تومان نسبت به مازاد 20 میلیون تومان | 25% | 35% | 55% |
| نسبت به مازاد 50 میلیون تومان | 35% | 45% | 65% |
بسیاری از ورثه می‌پرسند که برای مالیات بر ارث کجا باید رفت؟ یا اداره مالیات بر ارث کجاست؟ در پاسخ به این پرسش باید عرض کنیم که اداره مالیاتی صلاحیت دار، اداره مالیاتی محدوده آخرین محل اقامت متوفی است.
سؤالات بسیاری در خصوص زمان پرداخت از ما پرسیده می‌شود. سوالاتی از قبیل اینکه:
“مالیات بر ارث را چه موقع باید پرداخت کرد؟”
“چه زمانی باید مالیات بر ارث پرداخت شود؟”
“مالیات بر ارث چه زمانی باید پرداخت شود؟”
“مالیات بر ارث چه موقع باید پرداخت شود؟”
در پاسخ باید عرض کنیم مشمولین قانون جدید تا یک سال از تاریخ فوت فرصت تسلیم اظهارنامه دارند. این مهلت برای مشمولین قانون قدیم 6 ماه می‌باشد. تأخیر در ارائه اظهارنامه برای مشمولین قانون جدید جریمه نقدی ندارد. اما باعث خروج هزینه‌های کفن و دفن و بدهی‌های متوفی از شمول معافیت خواهد شد. اما تأخیر مشمولین قانون قدیم جریمه‌ای معادل 10% در پی خواهد داشت.
وراث می‌پرسند “چگونه مالیات بر ارث را پرداخت کنیم؟”
روند مالیات بر ارث به شرح زیر می‌باشد:
ورثه ابتدا باید انحصار وراثت کنند. برای دریافت گواهی حصر وراثت، وراث باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند. فرم استشهادیه را تکمیل نمود تا دفترخانه فرم مذکور را برای آن‌ها گواهی نماید. تکیمل فرم استشهادیه به امضای 3 نفر شاهد نیاز دارد. پس از آن باید به همراه مدارک شناسایی و فرم استشهادیه انحصار وراثت به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنند تا در نهایت گواهی حصر وراثت برای آن‌ها صادر شود.
پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث باید به اداره امور مالیاتی مراجعه نموده و مفاصاحساب مالیات بر ارث اخذ نمایند. پس از پرداخت مالیات، اداره دارایی به آن‌ها برگه‌ای تحت عنوان مفاصاحساب مالیات بر ارث تحویل می‌دهد.
سپس وراث باید مجدداً به دفتر اسناد رسمی مراجعه نمایند. گواهی حصر وراثت و مفاصاحساب مالیات بر ارث را به دفترخانه تحویل دهند. دفترخانه این مدارک را به اداره ثبت پست می‌کند تا سند تک برگی به نام وراث صادر شود. در نهایت، سند تک برگی به نشانی محل سکونت وراث پست می‌شود.
این که مالیات بر ارث چقدر زمان می‌برد به عوامل زیادی بستگی دارد. اما به طور میانگین هر یک از مراحل فوق تقریباً 2 ماه زمان می‌برد. و کل فرآیند می‌تواند تا 6 ماه طول بکشد. البته اگر نقصی در پرونده وجود داشته باشد مسلماً این زمان طولاتی تر نیز خواهد شد.
مدارک لازم مالیات بر ارث به شرح زیر است:
تا زمانی که مالیات پرداخت نشود امکان فروش ماترک متوفی برای ورثه وجود ندارد. با توجه به سیستم یکپارچه اطلاعاتی بلافاصله پس از ثبت فوت، شناسنامه متوفی ابطال می‌گردد. با ابطال شناسنامه متوفی کلیه حساب‌های بانکی وی مسدود می‌شود. همچنین در خصوص اموال غیر منقول مادامی که مالیات پرداخت نشده باشد، سند تک برگی به نام وراث صادر نمی‌گردد. به همین دلیل امکان فروش املاک و ماشین و … از وراث سلب می‌گردد.
در صورت عدم توانایی در پرداخت مالیات، خوشبختانه در قانون جدید راهکارهایی در نظر گرفته شده است. در قانون قدیم مالیات کل ماترک که در اظهارنامه اظهار شده بود باید به صورت یکجا پرداخت می‌شد. اما در قانون جدید وراث می‌توانند با پرداخت مالیات سپرده‌های بانکی از طریق موجودی حساب خود متوفی، به موجودی آن دسترسی پیدا کنند. در این صورت با برداشت وجه موجود در حساب متوفی می‌توانند مالیات سایر اموال را پرداخت نمایند. متاسفانه این امکان در قانون قدیم وجود نداشت.
مالیات بر ارث بر عهده کیست؟ این سوالی است که مکرراً از ما پرسیده می‌شود. پرداخت مالیات بر عهده وراث می‌باشد. اما چنانچه شخصی غیر از وراث به واسطه وصیت متوفی ذینفع باشد، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد شد.
طبق ماده 25 قانون مالیات‌های مستقیم، وراث طبقه اول و دوم نسبت به ماترک شهدای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات معاف هستند.
بسیاری از ورثه می‌پرسند که برای مالیات بر ارث کجا باید رفت؟ یا اداره مالیات بر ارث کجاست؟ در پاسخ به این پرسش باید عرض کنیم که اداره مالیاتی صلاحیت دار، اداره مالیاتی محدوده آخرین محل اقامت متوفی است.
در پاسخ باید عرض کنیم مشمولین قانون جدید تا یک سال از تاریخ فوت فرصت تسلیم اظهارنامه دارند. این مهلت برای مشمولین قانون قدیم 6 ماه می‌باشد. تأخیر در ارائه اظهارنامه برای مشمولین قانون جدید جریمه نقدی ندارد. اما باعث خروج هزینه‌های کفن و دفن و بدهی‌های متوفی از شمول معافیت خواهد شد. اما تأخیر مشمولین قانون قدیم جریمه‌ای معادل 10% در پی خواهد داشت.
این که مالیات بر ارث چقدر زمان می‌برد به عوامل زیادی بستگی دارد. اما به طور میانگین هر یک از مراحل انحصار وراثت، مفاصاحساب مالیات بر ارث و سند تک برگی تقریباً 2 ماه زمان می‌برد. و کل فرآیند می‌تواند تا 6 ماه طول بکشد. البته اگر نقصی در پرونده وجود داشته باشد مسلماً این زمان طولاتی تر نیز خواهد شد.
تا زمانی که مالیات پرداخت نشود امکان فروش ماترک متوفی برای ورثه وجود ندارد. با توجه به سیستم یکپارچه اطلاعاتی بلافاصله پس از ثبت فوت، شناسنامه متوفی ابطال می‌گردد. با ابطال شناسنامه متوفی کلیه حساب‌های بانکی وی مسدود می‌شود. همچنین در خصوص اموال غیر منقول مادامی که مالیات پرداخت نشده باشد، سند تک برگی به نام وراث صادر نمی‌گردد. به همین دلیل امکان فروش املاک و ماشین و … از وراث سلب می‌گردد.
