چگونه مالیات بر ارث را کاهش دهیم

راه های کم کردن مالیات بر ارث موضوعی هست که همیشه در موردش از من سوال می پرسند. واقعیت هم این هست که در این شرایط کشور هزینه های فوت واقعا بالاست. مثلا هزینه های کفن و دفن و خرید قبر و مراسم ترحیم و … خودش به اندازه کافی زیاد هست. بخاطر همین زیاد بودن هزینه های مالیات بر ارث هم می تواند فشار مضاعف برای ورثه ایجاد کند. کسی که عزیزش را از دست داده باشد از نظر روحی در شرایط بسیار سختی قرار می گیرد. حالا تصور کنید که شخص در این شرایط روحی با انبوهی از مشکلات مالی غیر منتظره و اجتناب ناپذیر مواجه شود. در این نوشتار قصد دارم روش های کاهش مالیات بر ارث را به شما عزیزان توضیح بدهم تا شاید حداقل از نظر مالی باری از روی دوش وراث برداشته شود. البته که این به معنی فرار از مالیات بر ارث نیست و مواردی که در ادامه می نویسم به شما کمک می کند تا قانون را بهتر بشناسید و از حق قانونی خود به بهینه ترین شکل ممکن استفاده کنید.

انحصار وراثت بعد از چند سال

راه های کاهش مالیات بر ارث

4 روشی که قصد دارم برای کم کردن مالیات بر ارث توضیح بدهم به طور خلاصه عبارت اند از:

• استفاده حداکثری از معافیت ها
• استناد به بدهی های متوفی
• درخواست مهریه همسر متوفی
• استفاده از موجودی حساب بانکی مرحوم

در ادامه مطلب نحوه استفاده از هر یک از این ترفند های کاهش مالیات بر ارث را به طور کامل و دقیق به شما توضیح می دهم.

استفاده حداکثری از معافیت‌های مالیات بر ارث

شاید جالب باشد که بدانید بیشتر وراث نمی توانند از همه معافیت ها استفاده کنند و معمولا از برخی معافیت ها بی بهره می مانند. اما روش بهره مندی از حداکثر معافیت ها چیست؟

همانطور که احتمالا می دانید پس از فوت مرحوم، شما باید لیست اموال و دارایی های او را در فرم اظهارنامه بیان کنید و به اداره مالیات تحویل دهید. معمولا ورثه به دلیل مشکلات شخصی و دغدغه های زندگی در ارائه اظهارنامه مالیاتی تعلل می کنند و نمی دانند که این تاخیر و تعلل به ضرر آنهاست. دیر تحویل دادن اظهارنامه باعث می شود که امکان بهره مندی از بعضی معافیت ها را از دست بدهید. مثلا یکی از مواردی که با تعلل ممکن است از دست بدهید، معافیت هزینه های کفن و دفن متوفاست. در قانون ارث، قبل از اینکه مالیات بر ارث شما را محاسبه کنند، ابتدا هزینه های کفن و دفن متوفی را از ارزش اموالش کم می کنند و بعد به مبلغی که باقی مونده مالیات می بندند. اما کسانی که اظهارنامه را دیر تحویل دهند، این امتیاز را از دست می دهند. فرصت قانونی تحویل اظهارنامه مالیات بر ارث یک سال از تاریخ فوت هست اما من به شخصه به ورثه توصیه می کنم در سریع ترین زمان ممکن این کار را انجام بدهند. هرچقدر که اظهارنامه زودتر ارائه بشود بهتر هست.

البته نحوه پر کردن اظهارنامه مالیاتی هم بسیار مهم هست. مطالبی که شما در اظهارنامه بیان می کنید، در نهایت توسط شما امضا می شود. بنابراین اگر به دلیل ناآگاهی از قوانین مواردی را بنویسید که به ضرر شما باشد، نمی توانید اظهارات خودتان را پس بگیرید چون زیر آن را امضا کرده اید. اصلاح اظهارنامه ای که هوشمندانه تکمیل نشده تقریبا غیر ممکن هست و می تواند به عنوان یک مدرک باعث زیاد شدن مالیات بر ارث شما بشود. مسلما شرایط هر پرونده متفاوت هست. به همین خاطر امکان این که من بتوانم یک راهنمایی کلی برای تکمیل اظهارنامه در اینجا بنویسم وجود ندارد. من توصیه می کنم قبل از پر کردن اظهارنامه مالیاتی با ما تماس بگیرید و یک مشاوره رایگان تلفنی دریافت کنید تا از خیلی خسارت های مالی پیش بینی نشده پیشگیری کنید. اما در ادامه می خوام همه معافیت های مالیات بر ارث را برایتان بنویسم. لیست این معافیت ها در ماده 24 قانون مالیات های مستقیم گفته شده که به شرح زیر هست:

• پول بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت مرحوم معاف هست.
• مبالغی که برای خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی باید به متوفی پرداخت میشده از مالیات معاف هست.
• پولی که مؤسسات بیمه یا کارفرما باید به مرحوم پرداخت می کردند.
• انواع بیمه‌های عمر و زندگی
• خسارت فوت و دیه
• اموالی که متوفی برای مؤسسات دولتی وقف کرده باشد از مالیات معاف است.
• همه اسباب و وسایلی که در منزل مرحوم وجود دارد هم مشمول معافیت هست.
• هزینه‌های کفن و دفن

دوستان لازم هست که یک توضیح کوتاهی درباره معافیت ها بدهم. قانون مالیات بر ارث در سال 95 به طور خیلی اساسی تغییر کرد. بخاطر همین اگر متوفی قبل از سال 95 فوت کرده باشند، ورثه برای پرداخت مالیات کلا مشمول قانون قدیم می شوند. اما اگر تاریخ فوت مرحوم بعد از سال 95 باشد، قوانین جدید شامل حال وراث می شود. معافیت هایی که من برای شما نوشتم برای هر 2 گروه وجود دارد. اما مشمولین قانون قدیم یک سری معافیت های بیشتری هم دارند که می توانند از آن استفاده کنند. این موارد به صورت زیر هست:

• 80% سپرده‌های بانکی متوفی و اوراق مشارکت متوفی در قانون قدیم معاف هست و بابتش مالیاتی دریافت نمی شود. (این معافیت در مورد موسسه های مالی و اعتباری هم صادق است)
• ·        50% سهام متوفی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و 40% سهام شرکت های غیر بورسی هم مشمول معافیت هست.
• ·        40% ارزش خالص دارایی متوفی در واحدهای صنعتی، تولیدی، معدنی و کشاورزی هم بهش مالیات تعلق نمی گیرد.

علاوه بر این موارد پدر، مادر، فرزند، زن و شوهر متوفی به هر کدامشان مبلغ 3 میلیون تومان معافیت می گیرد. اگر فرزند مرحوم کمتر از 20 سال سن داشته باشد یا معلولیت داشته باشد، این مبلغ 5 میلیون تومان خواهد شد.

یک روش کاهش مالیات بر ارث استفاده از معافیت خانواده شهدا و ایثارگران هست. وراث طبقه اول و دوم شهدا می توانند از معافیت خودشان استفاده کنند و کلا از مالیات معاف بشوند. در واقع اگر بخواهم دقیق تر بگویم پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند، نوه، خواهر، برادر و حتی اجداد شهید می توانند از این معافیت استفاده کنند.

استناد به بدهی های متوفی برای کاهش مالیات بر ارث

یکی دیگر از راه های کم کردن مالیات بر ارث استفاده از بدهی های متوفی هست. قوانین ارث طوری هست که اول همه بدهی های مرحوم از دارایی های او کم می شود و هرچقدر که باقی ماند مشمول مالیات می شود. پس هرچه میزان بدهی های مرحوم بیشتر باشد، اموالی که از شمول مالیات خارج می شوند بیشتر می شود و در نهایت به اموال کمتری مالیات تعلق می گیرد. بنابراین اگر شما بتوانید بدهی های بیشتری از مرحوم پیدا کنید مالیات کمتری پرداخت خواهید کرد. اما نکته ای که باید به شما بگویم این است که برای تمامی بدهی هایی که عنوان می کنید باید مدرک داشته باشید. بدهی های مرحوم نیاز به اثبات دارد. یعنی اینطور نیست که هر کس هرچقدر دلش خواست ادعا کند که متوفی بدهکار بوده است. ورثه برای اثبات بدهی های مرحوم باید مدارک ارائه کنند. مثلا یکی از مدارکی که ثابت می کند متوفی بدهکار بوده چک، سفته و … است که متوفی آن را امضا کرده باشد.

کاهش مالیات بر ارث با استفاده از مهریه همسر مرحوم

یکی از ترفند های کاهش مالیات بر ارث که می توانید از آن استفاده کنید اجرا گذاشتن مهریه همسر متوفاست که توضیح می دهم چطور از این روش برای کم کردن مالیات استفاده کنید. در قانون همسر مرحوم حق دارد علاوه بر سهمش از ارث مرحوم، مهریه خودش را هم درخواست کند. در این صورت بخشی از اموال مرحوم باید به عنوان مهریه به همسرش پرداخت شود و به اموالی که باقی می ماند مالیات وضع می شود. از طرفی دولت بر اساس قانون نمی تواند از مهریه همسر متوفی مالیات بگیرد. بنابراین اگر همسر مرحوم زنده هست، بهتره مهریه خودش را اجرا بگذارد تا به این طریق بتوانید مالیات بر ارث را کم کنید.

استفاده از موجودی حساب بانکی متوفی برای پرداخت مالیات بر ارث

البته که این روشی برای کاهش مالیات بر ارث نیست اما می تواند در پرداخت مالیات به شما کمک کند. فوت مرحوم غیر منتظره و بدون آمادگی قبلی اتفاق می افتد. به همین دلیل معمولا وراث آمادگی هزینه های بعد از فوت را ندارند. مخصوصا الآن که با این گرانی ها قیمت همه چیز چندین برابر شده است. حالا در نظر بگیرید که وراث با حجم انبوهی از هزینه های کفن و دفن و مراسم ترحیم و یادبود و … مواجه شده اند. حتی اگر از روش هایی که گفتم استفاده کنند و مالیات بر ارث را کم کنند هم باز ممکن است توان پرداخت مالیات را نداشته باشند. حالا قصد دارم ترفندی را به شما بگویم که حتی در صورت نداشتن پول کافی هم بتوانید مالیات بر ارث متوفی را پرداخت کنید.

در این روش شما باید اول در اظهارنامه مالیاتی فقط حساب های بانکی مرحوم را اعلام کنید و فعلا بجز سپرده های بانکی چیز دیگری اعلام نکنید. در این صورت فقط ملزم به پرداخت مالیات بر ارث همان سپرده های بانکی هستید و فعلا لازم نیست بابت سایر اموال متوفی مالیات بدهید. بعد باید درخواست کنید که مالیات سپرده بانکی از موجودی حساب خود مرحوم کسر شود . در این صورت با طی شدن مراحل اداری و نامه نگاری های لازم، مالیات سپرده از موجودی حساب کسر می شود و بانک مابقی آن را به شما تحویل می دهد. شما با این روش عملا موجودی حساب متوفی را آزاد کرده اید و حالا به آن دسترسی دارید. چون همانطور که می دانید همه حساب های بانکی متوفی پس از فوت او توسط سامانه یکپارچه اطلاعاتی کشور مسدود می شود. اما با انجام مراحلی که گفتم، دسترسی به حساب های بانکی متوفی برای شما آزاد می شود.

حالا می توانید سایر اموال متوفی را هم اعلام کنید و درخواست کنید برای شما فیش صادر شود. پس از انجام مراحل اداری، می توانید با پولی که از حساب بانکی خود متوفی آزاد نموده اید مالیات بر ارث سایر اموال را هم پرداخت کنید. البته که این روش برای وراثی کاربرد دارد که در حساب بانکی متوفی‌شان پول وجود داشته باشد.

قسط بندی مالیات بر ارث

بار ها پیش آمده که ورثه در مورد قسط بندی مالیات بر ارث از من سوال می پرسند. در پاسخ به این سوال باید بگویم شرایطی برای قسط بندی مالیات بر ارث در قانون در نظر گرفته نشده اما یکی از ترفندهایی که می توانم برای پرداخت قسطی مالیات به شما معرفی کنم این هست که اموال را به صورت یکجا در اظهارنامه اعلام نکنید. شما می توانید به صورت پله ای فقط اموالی را به اداره مالیاتی معرفی کنید که قصد پرداخت مالیاتش را دارید. به این ترتیب می توانید مثلا اول مالیات حساب بانکی را پرداخت کنیدف بعد از مدتی سراغ مالیات خودرو بروید و همینطور املاک، مغازه سرقفلی و … را یک به یک معرفی نموده و مالیاتش را پرداخت کنید.

جدول مالیات بر ارث قانون جدید

در پایان این نوشتار لازم می دانم جدول مالیات بر ارث سال 99 را برایتان قرار دهم تا از نرخ مالیات در قانون جدید هم اطلاع داشته باشید. در قانون جدید میزان مالیات برای انواع مختلف دارایی ها فرق می کند. در جدول زیر می توانید ببینید که برای هر یک از اموال مالیات بر ارث چند درصد است:

نوع اموال و دارایی‌ها	وراث طبقه اول	وراث طبقه دوم	وراث طبقه سوم
سپرده‌های بانکی	3%	6%	12%
سپرده مؤسسات مالی و اعتباری	10%	20%	40%
ملک مسکونی	7.5%	15%	30%
مغازه و املاک تجاری	3%	6%	12%
اجناس موجود در مغازه	10%	20%	40%
املاک اداری	3%	6%	12%
خودرو	2%	4%	8%
سهام بورسی	0.75%	1.5%	3%
سهام غیر بورسی	6%	12%	24%
باغ، ملک زراعی، اراضی بایر و …	7.5%	15%	30%
اوراق مشارکت	3%	6%	12%
حق امتیاز	10%	20%	40%
صندوق امانات	10%	20%	40%
سایر اموال و دارایی‌ها	10%	20%	40%

برخی سوالات شما