یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده نرخ مالیات بر ارث، نسبت ورثه با متوفی (طبقات وراث) می‌باشد. به طور کلی هرچه نسبت ورثه با متوفی نزدیک‌تر باشد، نرخ مالیات کمتر است. همچنین هرچه وراث با متوفی نسبت دورتری داشته باشند، نرخ مالیات بیشتر خواهد شد. در قانون مالیات‌های مستقیم وراث به 3 طبقه تقسیم می‌شوند. طبقات وراث عبارت‌اند از:
بنابراین نرخ مالیات برای ورثه طبقه اول از همه کمتر است. پس از آن طبقه دوم قرار دارد و طبقه سوم بیشترین نرخ مالیات را به خود اختصاص می‌دهد.
باید توجه داشته باشید که پس از تغییر قانون مالیات ارث در سال 95، وراث به 2 گروه مشمولین قانون جدید و مشمولین قانون قدیم تقسیم می‌شوند. اگر سال فوت بعد از 95 باشد، ورثه مشمول قانون جدید می‌شوند. اما برای متوفای قبل 95 نرخ مالیات مطابق قانون قدیم محاسبه خواهد شد. در طبقه بندی مالیات بر ارث در قانون جدید، نرخ مالیات بر ارث وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 2 و 4 برابر وراث طبقه اول است. اما در خصوص طبقه بندی مالیات بر ارث در قانون قدیم ضریب ثابتی وجود ندارد. ضمناً لازم به ذکر است که در قانون جدید نرخ‌های مالیاتی برای انواع مختلف دارایی‌ها متفاوت است. اما نرخ قانون قدیم صرفاً بر اساس ارزش کل ماترک تعیین می‌شود. در ادامه جدول مالیات بر ارث قانون جدید و قدیم را برای هر طبقه از وراث به طور مجزا مشاهده می‌کنید.
میزان مالیات بر ارث قانون جدید به شرح زیر است:
| نوع ماترک | درصد مالیات بر ارث |
| سپرده‌های بانکی | 3% |
| سپرده مؤسسات مالی و اعتباری | 10% |
| ملک مسکونی | 7.5% |
| مغازه و املاک تجاری | 3% |
| اجناس موجود در مغازه | 10% |
| املاک اداری | 3% |
| خودرو | 2% |
| سهام بورسی | 0.75% |
| سهام غیر بورسی | 6% |
| باغ، ملک زراعی، اراضی بایر و … | 7.5% |
| اوراق مشارکت | 3% |
| حق امتیاز | 10% |
| صندوق امانات | 10% |
| سایر اموال و دارایی‌ها | 10% |
برای طبقه دوم کافیست نرخ‌های مندرج در جدول فوق را دو برابر کنید. باید توجه داشته باشید که حتی اگر فقط یک نفر از وراث طبقه اول در قید حیات باشد، به ورثه طبقه دوم هیچ ارثی تعلق نمی‌گیرد. تنها زمانی که از طبقه اول کسی زنده نباشد به طبقه دوم ارث میرسد و مالیات بر ارث طبقه دوم موضوعیت خواهد داشت.
در خصوص درصد مالیات بر ارث طبقه سوم وراث، باید نرخ‌های جدول فوق 4 برابر شود. تنها در شرایطی به طبقه سوم ارث تعلق می‌گیرد که ورثه طبقه اول و دوم هیچ یک در حیات نباشند. در غیر این صورت وراث طبقه سوم از دریافت ارث ساقط خواهند شد.
جدول مالیات بر ارث قبل از سال 95 برای طبقات مختلف وراث به شرح جدول زیر می‌باشد.
| ارزش کل ماترک متوفی | طبقه اول | طبقه دوم | طبقه سوم |
| تا 5 میلیون تومان | 5% | 15% | 35% |
| تا 20 میلیون تومان نسبت به مازاد 5 میلیون تومان | 15% | 25% | 45% |
| تا 50 میلیون تومان نسبت به مازاد 20 میلیون تومان | 25% | 35% | 55% |
| نسبت به مازاد 50 میلیون تومان | 35% | 45% | 65% |
وراث طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و نوه
وراث طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها
وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها
در طبقه بندی مالیات بر ارث در قانون جدید، نرخ مالیات بر ارث وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 2 و 4 برابر وراث طبقه اول است. اما در خصوص طبقه بندی مالیات بر ارث در قانون قدیم ضریب ثابتی وجود ندارد. ضمناً لازم به ذکر است که در قانون جدید نرخ‌های مالیاتی برای انواع مختلف دارایی‌ها متفاوت است.
موجودی سپرده بانکی 3%، ملک مسکونی 7.5% ارزش معاملاتی، مغازه 3% ارزش روز، اتومبیل 2%، املاک اداری 3%، سهام بورسی 0.75%، سهام غیر بورسی 6%، باغ و زمین 7.5% ارزش معاملاتی، انواع اوراق مشارکت 3%، حق امتیاز 10% و سایر اموال نیز 10% می‌باشد.
برای طبقه دوم کافیست نرخ‌های مندرج در جدول فوق را دو برابر کنید. باید توجه داشته باشید که حتی اگر فقط یک نفر از وراث طبقه اول در قید حیات باشد، به ورثه طبقه دوم هیچ ارثی تعلق نمی‌گیرد. تنها زمانی که از طبقه اول کسی زنده نباشد به طبقه دوم ارث میرسد و مالیات بر ارث طبقه دوم موضوعیت خواهد داشت.
در خصوص درصد مالیات بر ارث طبقه سوم وراث، باید نرخ‌های جدول فوق 4 برابر شود. تنها در شرایطی به طبقه سوم ارث تعلق می‌گیرد که ورثه طبقه اول و دوم هیچ یک در حیات نباشند. در غیر این صورت وراث طبقه سوم از دریافت ارث ساقط خواهند شد.
1 Comment
ظاهراَ نویسنده محترم توجه ننموده اند که همسر در طبقه اول قرار دارد ولی چون به فرض، ارث می برد، اگر متوفی فاقد فرزند باشد، مابقی ماترک به ورثه طبقه دوم میرسد و چنین نیست که با وجود همسر، که در زمره ورثه طبقه اول است، به ورثه طبقه دوم، ارثی نرسد.